in Haags Gemeentemuseum, 1 september t/m 16 december 2007
Het werk van Willem van Konijnenburg is een bijzondere mix van laat-negentiende eeuws symbolisme en vroeg-twintigste eeuws modernisme. Hij leefde in het tijdsgewricht waarin de wereld definitief van aangezicht veranderde. Met het geweld van de Eerste Wereldoorlog knalde de negentiende eeuw voorgoed weg en kwam er een nieuwe wereld voor in de plaats. Voor modernisten was deze sereen en bevrijd van alle bombast, voor romantici was de nieuwe wereld zakelijk en kil. Maar de laat-negentiende eeuwse exaltatie was na 1918 niet verstomd, integendeel. In het interbellum schetterden kreten als de Nieuwe Mensch en het Hoogere luider als ooit tevoren. Een geluid dat je gemakkelijk met fascisme kunt associeren. Van Konijnenburg was een van de velen die zich zowel door het symbolisme als modernisme heeft laten beinvloeden, maar is minder bekend dan Jan Toorop. Ze delen samen veel sfinxachtige portretten en van mysterie zwangere voorstellingen.
Na 1900 is er (… ) sprake van een koerswijziging in Van Konijnenburgs artistieke ontwikkeling. Hij begon zich uitvoerig te verdiepen in een breed scala van onderwerpen als filosofie, ethiek, logica en esthetica Waartoe dit zoeken had geleid, liet Van Konijnenburg zien in De apotheose van het landschap , een geheel van zeventien geschilderde taferelen die hij in 1905/1906 maakte voor de vakken tussen de ramen in de eerste-klasse salon van raderstoomboot ‘W.F. Leemans’ van Fop Smit & Co. Elk van deze schilderingen verbeeldt in delen van het landschap een denkbeeld – een herder met schapen op de heide drukt bijvoorbeeld ‘rust’ uit -, terwijl het werk als geheel de stelling wil illustreren dat de natuur er mag zijn, maar dat zij onder de kunst staat. Eerst in de kunst vindt de natuur haar apotheose. Het naturalisme van Van Konijnenburgs impressionistische landschappen is hier ver te zoeken. Het sterk doorgevoerde lineair perspectief, de houding en de anatomie van de figuren getuigen van een stilistische oriëntatie op de kunst van de Italiaanse renaissance, met name op die van Michelangelo.
Bron: kunstbus.nl
