Ooit las ik dat Alexander von Humboldt de laatste uomo universale is geweest, maar vanmorgen las ik in de krant dat Carl Friedrich von Weizsäcker dit geweest moet zijn. Zijn ouders waren gezegend met twee beroemde zonen, net als de ouders van Alexander von Humboldt en August Wilhelm Schlegel . Carl Friedrich’s jongere broer Richard von Weizäcker was van 1984 tot 1994 bondspresident. Over Carl Friedrich wordt wel eens beweerd dat hij Hitler bijna een atoombom heeft geleverd, maar dat verhaal is nogal overtrokken. Vast staat dat hij door de verschrikkingen van Hiroshima en Nagasaki zijn leven als kernfysicus een andere draai heeft gegeven en daarna zijn leven heeft gewijd aan de filosofie en de wereldvrede.
Meer dan twintig jaar geleden kocht ik eens een boek van hem: Zum Weltbild der Physik (1943), dat in 1959 in een Nederlandse bewerking als Aula Pocket is verschenen. Uit dit vroege werk (hij was ongeveer 30 toen hij het schreef) blijkt al snel zijn hang naar universele kennis en zijn drang om wetenschap, filosofie en religie met elkaar te verbinden. Daarin treedt hij duidelijk in de voetsporen van zijn voorganger Gottfried Wilhelm Leibniz. Een van de hoofdstukken handelt dan ook over de Theodicee. In een ander hoofdstuk verbindt hij de filosofie van Immanuel Kant aan de quantumfysica. Later in zijn leven onderzoekt hij, net als de fysicus Wolfgang Pauli steeds dieper de relatie tussen moderne fysica en esoterische tradities, in het bijzonder de oosterse mystiek. Bij het grote publiek zijn deze inzichten vooral bekend geworden door boeken van Fritjof Capra en Gary Zukav.
Carl Friedrich von Weizäcker
studeerde van 1929 tot 1933 natuurkunde, wiskunde en astronomie met en onder Werner Heisenberg en Niels Bohr. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkte hij mee aan het Duitse atoomprogramma dat tot doel had om energie op te wekken en een atoombom te ontwikkelen. Na afloop van de oorlog werd hij, samen met de andere wetenschappers uit dit programma, gearresteerd en geïnterneerd in Engeland. Von Weizsäcker stelde altijd dat hij en de betrokken wetenschappers afgesproken hadden dat Nazi Duitsland nooit een atoombom zou krijgen, een bewering waaraan sommige historici twijfelen.In 1946 keerde hij terug in Duitsland en was hij samen met filosoof Jürgen Habermas onder andere werkzaam als docent filosofie aan de Universiteit Hamburg en als onderzoeker en directeur bij de instituten van het Max-Planck-Gesellschaft. De dreiging van een atoomoorlog, de noord-zuid tegenstelling en milieuvraagstukken stonden centraal in deze instelling. Carl Friedrich was na de oorlog aanhanger van het pacifisme. Von Weizsäcker gold als de laatste Duitse “homo universalis”, zowel onderlegd in fundamentele kwesties van de kwantumfysica als in de (natuur)filosofie.
Bron: nl.wikipedia.org
