gelezen Hart der Duisternis (1902) van Joseph Conrad
in de Nederlandse vertaling van Bas Heijne
Nadat ik mij laatst weer eens had laten onderdompelen in de waanzin van Apocalypse Now besloot ik toch maar eens het boek te gaan lezen waarop deze film gebaseerd is. Joseph Conrad schreef Heart of Darkness aan de vooravond van de twintigste eeuw in 1898 toen de koloniale uitbuiting op een dieptepunt was. Maar Heart of Darkness is meer dan een boek over de duistere kant van het kolonialisme. Het gaat vooral over de mens die van God en gebod is losgeraakt en kan daarom ook worden gelezen als een metafoor op de moderne, goddeloze mens. Maar een moraal zoals bij Dostojewsky (“als God niet bestaat, is alles geoorloofd”) zul je bij de ironische Conrad tevergeefs zoeken.
Het verhaal gaat over de missie van kapitein Marlow. Deze moet van een handelsmaatschappij op een verre post in de binnenlanden van Kongo agent Kurtz opsporen. Men zegt dat hij er ‘ondeugdelijke praktijken’ op na houdt. In de film Apocalypse Now is de missie van de hoofdpersoon verplaatst naar Vietnam en Cambodja en is Kurtz een Amerikaanse kolonel. Conrad baseerde het relaas van Marlow op zijn eigen ervaringen in Kongo Vrijstaat, waar hij als binnenschipper getuige was van de koloniale praktijken.
In Heart of Darkness maakt de hoofdpersoon een bootreis en dringt niet alleen dieper door in de jungle maar ook in de duistere krochten van de menselijke geest
Hart der Duisternis van
Conrad volgt de zoektocht van een jonge Kapitein van de Britse
Oost-Indische Compagnie naar een voorganger die „verloren„ is in de Kongo.
Kapitein Marlow en zijn bemanning stuiten op vele hindernissen tijdens hun reis, en worden blootgesteld aan de onmenselijkheden in het hart van de koloniale bezetting van Afrika. Als ze eindelijk hun doel (
Kurtz) bereiken, ontdekken ze een stervende man die volledig is „gecorrumpeerd„ door zijn ervaring in de Kongo. Ze ontdekken dat
Kurtz zichzelf heeft opgeheven tot de positie van een god die heerst over een gemeenschap van ondergeworpen inboorlingen en een leven leidt van beestachtigheid en buitensporigheid.
Kurtz is haast een sekteleider, bevreesd en vereerd door zijn volgelingen. Maar ondanks zijn macht is
Kurtz getraumatiseerd door wat hij heeft gezien en gedaan in Afrika, en zijn laatste woorden ‘the horror’ geven zijn geestelijke toestand weer.
Bron:
nl.shvoong.com/books/
Joseph Conrad werd in 1857 geboren in het Poolse Berdyczów (tegenwoordig Berdychiv in de Oekraïne) en groeide op in een verarmde adellijke en patriottistische familie. Zijn vader, Apollo Korzeniowski, schreef politiek getinte toneelstukken en vertaalde werken van auteurs als Charles Dickens, Victor Hugo en Shakespeare vanuit het Engels en Frans. In 1861 werd Josephs vader verbannen naar Vologda, en de 4 jarige Joseph en zijn moeder gingen mee. Vanwege de slechte gezondheid van moeder en het extreme klimaat in Vologda kreeg het gezin in 1865 toestemming om naar Tsjernihiv te verhuizen, waar moeder Ewelina Korzeniowska enkele weken later overleed aan de gevolgen van tuberculose. Vier jaar later overleed ook vader Apollo Korzeniowski, waardoor Joseph op 11 jarige leeftijd achterbleef als wees. Familielid Tadeusz Bobrowski nam de opvoeding voor zijn rekening, totdat de jonge Conrad op 16 jarige leeftijd verhuisde naar Marseille alwaar hij aanmonsterde op een schip en zeeman werd.
Conrad maakte vele reizen naar alle uithoeken van de wereld. Zijn jongensdroom om naar Afrika te reizen kwam uit. Hij voer ver landinwaarts op de Kongo door het de toenmalige Kongo-Vrijstaat. Indrukken en ervaringen van deze reis zijn terug te vinden in later werk, in het befaamde Heart of Darkness wordt de tocht over de rivier met een stoomschip uitvoerig beschreven en dient de reis naar het binnenland ook als metafoor voor een reis naar het innerlijke van de menselijke geest. Geschokt hoe de koloniale mogendheden zich gedragen tegenover de lokale bevolking besluit Conrad na één reis ontslag te nemen. (Bron: nl.wikipedia.org )
Congo-The Brutal History
BBC documentaire over Kongo-Vrijstaat de privékolonie van de Belgische
koning Leopold II
Heart of Darkness [ books.google.com ]
