Maandelijks archief: augustus 2011

de zomer van 1975

bij de afloop van de meteorologische zomer:
hoe zag een echte zomer er ook alweer uit?

Schoorl, zomer 1975De zomer der zomers was voor mij die van 1975. Dat was een legendarisch hete zomer. Net als de zomer van 1947, de zomer der zomers van mijn vader. Het zal ongetwijfeld ook met mijn leeftijd te maken hebben gehad dat deze zomer mij zo goed is bijgebleven. In mei was ik twaalf geworden en er stond een grote verandering voor de deur: in juni zou ik de lagere school verlaten om deze in augustus te verwisselen voor de brugklas. De zomer van 1975 was dus een soort pauze tussen twee belangrijke fasen in mijn leven.

Terwijl de zomermaanden mij zo goed zijn bijgebleven, kan ik mij van de eerste dag op de middelbare school in augustus helemaal niets meer herinneren. Eigenlijk is dat vreemd omdat ik mij nog wel wat kan herinneren van mijn eerste dag op de kleuterschool (augustus 1967), de lagere school (augustus 1969) en de kunstacademie (augustus 1983). Douwe Draaisma schrijft ergens in een van zijn boeken dat we ons nooit de gebeurtenis zélf herinneren, maar altijd de laatste herinnering aan deze gebeurtenis die we in ‘ons systeem’ hebben opgeslagen. Vergeten begint dus bij het moment dat je vergeet een ‘backup’ te maken. Wanneer was dat? Kon ik mij een jaar later mijn eerste dag op de middelbare school nog herinneren? Of is deze dag zo vreselijk geweest dat ik ‘s avonds al besloten heb er geen herinneringen aan te bewaren?

In ieder geval was de zomer van 1975 mooi genoeg om er telkens weer op terug te kijken. Dat gebeurt bij mij vaak aan het einde van het jaar wanneer de radio met de top 2000 op de nostalgische toer gaat. Bij het horen van een zomerhit uit 1975 wordt dan het deel van mijn geheugen waar ik herinneringen aan de zomer van 1975 bewaar, even onder stroom gezet.

twintig hitsingles uit de zomer (en nazomer) van 1975

mei: House for Sale – Lucifer, Love is All – Roger Glover & Guests, Foxie Foxtrot – Nico Haak, The Guitar King – Hank the Knife and the Jets
juni: Girls – Moments and Whatnauts, Swing your daddy – Jimmy Gilstrap,
I´m not in love – 10 CC, Roll over lay down – Status Quo
juli: S.O.S. – Abba, Autobahn – Kraftwerk, Stand by your Man – Tammy Wynette, One of these nights – The Eagles
augustus: The Elephant Song – Kamahl, Ramaya – Afric Simone, Tu t’en vas – Alain Barrière & Noëlle Cordier, Slow Down – Shabby Tiger
september: Sailing – Rod Stewart, Moviestar – Harpo , The Hustle – Van Mc Coy, Rhinestone Cowboy – Glen Campbell

PEP 27 augustus 1975Nostalgie is een zoete verbintenis tussen bepaalde beelden, geluiden en geuren en gekoesterde herinneringen. De ‘Marcel Proust’ in mij verzamelt soms allerlei beelden, geluiden en geuren in de zoektocht naar de verloren tijd. Ik luister bijvoorbeeld naar platen uit 1975 en pak er wat beelden bij die ik toen voor het eerst moet hebben gezien. De jaargang PEP uit 1975 staat nog steeds in de kast, dus dat maakt het gemakkelijk. Het lastigste is om er een geur bij te vinden. Met de inmiddels bedompte lucht van een PEPje wil het niet goed meer lukken. Welke geur moet er in de tijdmachine om in de zomer van 1975 te belanden? Nivea? Suikerspinnen? Gemaaid gras? Met een Autan muggenstift moet het wel gaan, maar de kans is groot dat ik dan in de zomer van 1976 (ook warm met veel muggen) terecht kom. Gelukkig zijn de zintuigsferen met elkaar verbonden, dus door te luisteren naar bijvoorbeeld One of these Nights van The Eagles moet het mogelijk zijn in mijn herinnering een luchtje te ruiken. En zo gaat mijn zoektocht door. Terug naar de zomer die ik nooit voorbij wil laten gaan.

Nationale Hit Parade
Nationale Hitparade 1 augustus 1975
Slow Down
Tijdens de hittegolf in de eerste helft van augustus 1975 hoorde ik in een strandpaviljoen bij Schoorl voor het eerst het plaatje Slow Down van Shabby Tiger

weerverleden.nl | top40jaarlijsten.nl

inscapes [ 14 ]

landschappen achter mijn ogen

Immanuel Kant heeft met zijn kritische onderzoek vastgesteld dat onze geest zich niet naar de dingen (de verfvlekken) richt, maar dat de dingen (de verfvlekken) zich richten naar onze geest. In onze geest wordt het beeld gevormd. Leonardo da Vinci raadde kunstenaars bijvoorbeeld aan te kijken naar een muur vol vochtplekken. Met een losse blik vormen zich in onze geest dan fantastische landschappelijke beelden. De kleinste details werken vaak mee in de spontane beeldvorming. Mijn zogenaamde inscapes zijn een soort fenomenologisch onderzoek naar de oorsprong van de schilderkunstige illusie.

inscapes
olieverf op canvasboard eerste stadium

Door met complementaire pigmenten (rauwe sienna en kobaltviolet) transparant op een getinte imprimatura over elkaar heen te werken, ontstaat het zogenaamde “optische grijs” met een grote ruimtelijke suggestie.

Se avrai a invenzionare qualche sito, potrai la vedere similitudini di diversi paesi, ornati di montagne, fiumi, sassi, alberi, pianure grandi, valli e colli in diversi modi

Leonardo da Vinci
Il Trattato della Pittura

Kijk naar een muur die vol vochtplekken zit, of naar stenen die onregelmatig van kleur zijn. Indien ge een achtergrond zoekt, zult ge hierin goddelijke landschappen zien, bezaaid met bergen, bouwvallen, rotsen, bossen, grote vlakten, heuvels en valleien in grote verscheidenheid; dan weer ziet ge er hele veldslagen in en vreemde figuren in hevige actie, gelaatsuitdrukkingen en kleren en een oneindigheid van dingen waarvan ge de volledige en eigen vorm zult kunnen herkennen. Bij deze muren doet zich hetzelfde als bij klokken voor: in hun kleppen kunt ge alle mogelijke woorden horen.
 
Bron: Leonardo da Vinci, Il Trattato della Pittura

meer inscapes | schilderen als empirisch onderzoek [ PDF ]

sociaal realisme

vannacht werd Novecento (1976) uitgezonden op Nederland 2

Guy VerhofstadtDe keuzefilm bij Zomergasten van de ex-premier van Belgiëhad die van mij kunnen zijn. Samen met La Meglio Gioventú (2003) en Heimat (1984) behoort Novecento tot de beste kronieken die ik ken tegen het decor van de twintigste eeuw. Geschiedenis wordt het beste van binnenuit begrepen. “Van binnenuit” wil zeggen: vanuit de beleving van de hoofdpersonages. In La Meglio Gioventú en Heimat zijn dat broers met totaal verschillende karakters. In Novecento kijken we naar de Italiaanse geschiedenis van 1900 tot 1945 vanuit het perspectief van Alfredo, de zoon van een grootgrondbezitter en Olmo, de onwettige zoon van een boer. De twee jongens worden dikke vrienden, maar in hun sociale positie worden ze als jongvolwassenen door de klassenstrijd uit elkaar gedreven.

Achter de botsende ideologieën woedde een eeuwenoude klassenstrijd.
novecento
Il quarto stato (Giuseppe da Volpedo) 1901
Novecento is een voortzetting van het negentiende eeuwse naturalisme en sociaal realisme met cinematografische middelen

Bertolucci filmt in de traditie van het Italiaans realisme. Net als De Sica en Passolini heeft hij zijn figuranten uit het gewone volk gekozen. De Italiaanse couleur local spat in Novecento van het doek en daarom is het nogal bizar dat er in de film Engels gesproken wordt. Wat de geschiedenis van het fascisme en communisme in Italiëbetreft, wordt mij één ding duidelijk: achter deze botsende ideologieën woedde een eeuwenoude klassenstrijd. Terwijl in de godsdienstoorlogen van de zestiende en zeventiende eeuw het protestantisme en katholicisme elkaar bevochten, stonden in de eerste helft van de twintigste eeuw politieke ideologieën tegenover elkaar. Fascisme en communisme waren een vlak geloof in het binnenwereldlijke, in een beter leven hier op aarde, een zaak om voor te sterven desnoods.

schilderachtige klassenstrijd [ woest & vredig ] | over Bernardo Bertolucci