Dagelijks archief: zaterdag 16 september 2006

overpeinzingen [5]

achteraf genoteerde gedachten tijdens het schilderen

mimesis: veredeld navolgen
Het Griekse filosofische begrip Mimesis betekent meer dan louter imitatie. Het is niet alleen nabootsing van de natuur, maar een ‘veredeld’ navolgen van de natuur, het spiegelen van de uiterlijke aan de innerlijke natuur. Een schilderij van een landschap kan zo een weergave van dat landschap zijn en tegelijkertijd een spiegel van het innerlijk.

panta rhei
De werkelijkheid is eigenlijk niet te volgen, niet te schilderen. Als je wel eens in de openlucht geschilderd hebt, dan weet je dit. Niet alleen omdat de ‘dingen’ bewegen, maar vooral ook omdat het licht ieder moment verandert. Om de werkelijkheid toch te kunnen schilderen, hebben we schema’s nodig. Er zijn aangeleerde schema’s en er zijn schema’s die we zelf ontwikkeld hebben. Tot in de tweede helft van de negentiende eeuw ontstonden alle schilderijen op het atelier, ook de landschappen. Deze waren niet rechtstreeks naar de waarneming geschilderd maar werden met behulp van schema’s en visuele trucks geconstrueerd. Wel werden op lokatie allerlei studies van het onderwerp gemaakt, maar het schilderij zelf werd op het atelier in elkaar gezet. Cut and paste dus. Het zijn de schilders van de School van Barbizon geweest en later de impressionisten (zelf noemden ze zich overigens realisten) die de rechtstreekse confrontatie met de werkelijkheid opzochten. Ze zagen dat de werkelijkheid voortdurend verandert door het wisselende licht. Dit probeerden ze te vangen terwijl ze wisten dat het slechts bij benadering mogelijk is.

plein air
Gisteren begonnen om ongeveer 11.00 en gestopt om 13.00. Niet alleen veranderen de schaduwen elk moment, het licht wordt harder naarmate de zon hoger komt.

ik wil je omhelzen maar je bent te groot voor mij
Het bos is tijdloos. Tweeduizend jaar geleden zag het er precies zo uit als nu. Niets in het bos is door mensenhanden gemaakt. De natuur is een mysterie. Hoe alledaags een bospad ook is, wanneer je afdaalt in het mysterie van de natuur gaat het je duizelen. Want je komt tegenover de oneindigheid te staan. Het enige dat zinvol is, is loslaten en meegaan in de stroom. De natuur is niet te schilderen. Het is meer dan een oneindig aantal schilderijen. Toch wil ik het schilderen, het mysterie (be)naderen. Ik wil je zo graag omhelzen, maar je bent te groot voor mij.

alle overpeinzingen [2006] | oude overpeinzingen [1996]

Manuel II Paleologos

Wie was de man die afgelopen week door de paus geciteerd werd?

Benedictus XVI in RegensburgDe islam lijkt zichzelf steeds meer te ontmaskeren als een religieuze ideologie die geen kritiek verdraagt en dreigt met het kopje kleiner maken van iedereen die kritiek heeft op ‘de Profeet’, in psychologisch opzicht het brandpunt van trots en eer van bijna iedere moslim. Na de Deense cartoonrellen, lijkt paus Benedictus XVI een nieuwe rel ontketend te hebben met zijn toespraak aan de universiteit van Regensburg afgelopen week. Trouw schrijft vandaag in haar commentaar:

Als we het woord spot even tussen haakjes zetten is dit (kritiek) precies wat paus Benedictus XVI in praktijk bracht toen hij deze week in een theologische lezing aan de universiteit van Regensburg de veertiende-eeuwse Byzantijnse keizer Manuel II citeerde. Hij zei over de profeet:
‘Laat me zien wat Mohammed voor nieuws heeft gebracht. Wat je dan tegenkomt is niets dan kwaads en onmenselijks, zoals zijn bevel om het geloof dat hij predikte met het zwaard te verbreiden’

Zo„n tekst komt hard aan. En als het over geweld gaat had de paus ook wel wat nadrukkelijker naar de eigen kerkgeschiedenis kunnen verwijzen met zijn kruistochten en heksenverbrandingen. Dat neemt niet weg dat de boodschap van het Nieuwe Testament er niet één is van geweld. Anders gezegd, hier ligt een belangrijk verschil in uitgangspunt, dat in een goede dialoog tussen beide godsdiensten niet weggemoffeld mag worden. De expliciete vraag is: hoe vat de islam deze boodschap van de profeet op en hoe gaat men daarmee om in een wereld waarin het woord djihad en het gebruik van geweld een geladen betekenis hebben gekregen?
 
Bron: trouw.nl

Vanmorgen ben ik op het web gaan zoeken naar wie deze Byzantijnse keizer Manuel II Paleologos nu precies was. Als zo vaak kwam ik bij een van de 1.386.667 artikelen op de Engelstalige wikipedia terecht. De kracht van deze online en open encyclopedie bleek weer eens uit de zeer recente informatie over de controverse tussen de uitspraak van de paus en de moslimgemeenschap.

Pope Benedict XVI quoted in his September 12 speech at the University of Regensburg parts from a dispute between Manuel II and a Persian scholar, in which Palaiologos was quoted by as saying, “Show me just what Muhammad brought that was new and there you will find things only evil and inhuman, such as his command to spread by the sword the faith he preached”[1], triggering outrage from Muslim organizations: Ali Bardakoglu opined that Benedict has a “crusader mentality”, Mahdi Akef called Muslim states to discontinue relations with the Vatican and al-Arabiya predicted the quote would provoke the “anger of the Muslim world”.
 
While the speech discussed the issue of transcendence, Manuel II’s original writings reflect the rise of Islam (the original letters were penned sometime around 1391, when the Ottomans had conquered most of the Byzantine provinces. A mere 200 years earlier, it was Catholicism which represented the greater threat to the Byzantine Empire’s stability, as exemplified by the events of the Fourth Crusade, but by Manuel II’s time, Turkish power had become the predominant threat. Professor Adel Theodor Khoury, editor of the cited writings, criticized the lack of understanding of the historical context in the debate and denounced both the Emperor’s argument and the Islamist reaction to the Pope’s speech
 
Bron: en.wikipedia.org

Om de uitspraak van Manuel II Paleologos goed te kunnen begrijpen, moeten we naar de geopolitieke achtergrond van zijn tijd kijken: de islamitische (Ottomaanse) dreiging .

Byzantijnse Rijk 1265
Het Byzantijnse Rijk in 1265

Het Byzantijnse Rijk had zich in 1265 weer hersteld van de Latijnse overheersing, maar zou tweehonderd jaar later niet meer bestaan. Rond 1400, tijdens het bewind van Manuel II Paleologos waren alleen nog de laatste bolwerken (Constantinopel, Thessaloniki, Chalkidiki en de Zuidelijke Peloponnesos) overgebleven.

Byzantijnse Rijk 1403
Het Byzantijnse Rijk rond 1400 ten tijde van Manuel II Paleologos
polderpeil Trouw
vindt u dat de paus excusus moet maken voor zijn preek over de djihad?