Op 11 december schreef ik hier iets over mijn schilderkunstige ideaal:

Dit ideaal wordt voor mij zichtbaar gemaakt in Rembrandt’s schilderij van de badende jonge vrouw. Ik ben nu bezig met het kopieren van dit juweeltje en dan valt mij op hoe veelzijdig Rembrandt’s techniek was in 1655, vlak voor zijn vijftigste. Eigenlijk demonstreert hij een scala aan technieken. Het eerste dat opvalt is de directe en trefzekere a la prima techniek. Hierdoor maakt het tafereel een frisse indruk. Maar wanneer je beter gaat kijken, valt op dat de schaduwpartijen bestaan uit geglaceerde lagen. Zo onstaat er een raadselachtige ruimtelijkheid, die je a la primanooit kunt bereiken. Uiteraard moet je hier wel het origineel voor gaan zien.

Dat origineel hangt trouwens in de National Gallery in Londen, waar ik het in 1990 een aantal keren gezien heb. Rembrandt’s werk heeft zich over de hele wereld verspreid en bijna al zijn schilderijen hangen in het buitenland. In Nederland zijn er vijf musea die één of meer schilderijen van Rembrandt hebben: De Lakenhal in Rembrandt’s geboorteplaats Leiden, het Rijksmuseum in Amsterdam, het Mauritshuis in Den Haag , het Catharijneconvent in Utrecht en museum Boymans van Beuningen in Rotterdam. Die heb ik natuurlijk allemaal meerdere malen gezien.

Dan hangt er een prachtige verzameling in de Staatliche Kunstsammlungen in Kassel. Ook in de Gemäldegalerie in Berlijn hangen een respectabel aantal Rembrandt’s. Ook daar ben ik meer dan eens wezen kijken. Twee andere toplokaties in Duitsland zijn de Alte Pinakothek in München en de Gemäldegalerie Alte Meister in Dresden. Die moet ik nog bezoeken.

Een plek waar je geen Rembrandt verwacht is Boekarest. Toch zag ik in 2004 in de National Museum of Art of Romania een enorm doek van de meester zelf. Ook in de Narodni Galeria in Praag werd ik in 1993 verrast met een schilderij van de Hollandse meester.

Tenslotte de grote musea in de wereld: Natuurlijk heeft het Louvre in Parijs een paar Rembrandts, het Prado in Madrid heeft in ieder geval één echte en het Hermitage in Sint-Petersburg heeft er echt een heleboel. In respectievelijk 1982/2003, 1982 en 2005 heb ik deze musea bezocht.

Heel veel Rembrandts zijn in de Verenigde Staten terecht gekomen. In 2000 zag ik daar een verrassend groot aantal Rembrandts in het Metropolitan Museum in New York, en nog eens vier hele mooie in de schuin tegenover gelegen Frick Collection. Helaas had ik geen tijd om naar Washington te gaan, anders had ik daar zeker de National Gallery of Art bezocht, die ook een unieke verzameling schilderijen van Rembrandt in haar bezit heeft. Daarnaast zijn er Rembrandt’s in Boston, Chicago, Cleveland en Los Angelos.

We kunnen ons moeilijk voorstellen welke revolutie Caravaggio veroorzaakte met zijn nieuwe benadering aan het begin van de 17e eeuw. Deze heeft een formele en inhoudelijke component : Als eerste is er steeds het dramatische lichteffect met een sterk contrast tussen licht en schaduw. Ten tweede heeft Caravaggio zich bekeerd tot een realisme dat boers aandoet. Hiermee brak hij met de geïdealiseerde voorstellingen voor zijn tijd. Zijn schilderijen maakten enorme indruk op de jonge Rembrandt, die zijn benadering wist te transformeren tot zijn eigen unieke stijl, die gekenmerkt wordt door goudkleurig licht en individuele vormen. Zo kon Karl Marx schrijven dat de Moeder God’s er bij Rembrandt uitziet als een Hollandse boerenmeid.

Beide schilders staan bekend als revolutionaire vernieuwers van de Noord- en Zuid-Europese barokke schilderkunst: Rembrandt van Rijn en Michelangelo Merisi da Caravaggio. Ter gelegenheid van Rembrandts 400e geboortejaar in 2006 kunt u in het Van Gogh Museum 25 monumentale schilderijen zien van deze ‘meesters van het licht’. De tentoonstelling ‘Rembrandt-Caravaggio’ biedt u een visueel spektakel met krachtige beelden vol liefde, emotie en passie.
 
Caravaggio (1571-1610) stierf vier jaar na de geboorte van Rembrandt (1606-1669). Hoewel ze elkaar dus nooit hebben ontmoet, maakten beide schilders faam met een realistische manier van schilderen. Het aanbrengen van sterke licht-donker contrasten gaf hun schilderijen een dramatisch effect. Omdat het merendeel van de schilderijen getoond wordt in paren met een werk van beide kunstenaars, kunt u de werken prima vergelijken.
 
Behalve schilderijen van Rembrandt en Caravaggio ziet u ook werk van Nederlandse kunstenaars die in Italiëdoor Caravaggio waren beïnvloed, de zogenaamde ‘Caravaggisten’. Via deze schilders maakte Rembrandt kennis met zijn Italiaanse evenknie Caravaggio. Als u goed let op een aantal kleine schilderijen van de Hollandse meesterschilder, herkent u de Caravaggistische stijl die Rembrandt oefende.

rembrandt-caravaggio.nl

De website statenvertaling.net combineert de Bijbel met kunst. Je vindt er een lijst met schilders die met een of meerdere werken vertegenwoordigd zijn. Opvallend daarbij is dat de verhalen uit het Oude Testament vooral in de 17e eeuw in de Noordelijke Nederlanden werden uitgebeeld, natuurlijk ook door Rembrandt

Er is ook een engelstalige site biblical-art.com met een nog veel grotere verzameling kunstwerken gebaseerd op Bijbelverhalen. Je kunt zoeken op Bijbeltekst, onderwerp, kunstenaar en trefwoord. De database stelt je zelden teleur. Wanneer je bijvoorbeeld zoekt op het trefwoord “creation” , spuwt de database 10 pagina’s met ieder 30 afbeeldingen uit, van William Blake tot Jacopo Zucchi.

Overigens verwijst biblical-art.com naar de collectie van Museum Meermanno in Den Haag. Op de website van dit museum vind je een schatkamer online met Middeleeuwse miniaturen, bijna uitsluitend illustraties bij Bijbelboeken. Zien!