Komende maand is het weer de Maand van de Filosofie. Dit jaar staat deze in het teken van de ziel. Descartes meets Swaab, zoals Daan Rovers in het voorwoord van de nieuwste filosofiemagazine.nl schrijft. De media, boekhandels en universiteiten doen weer mee. Wetenschapsjournalist Steven de Jong schreef gisteren een artikel in NRC Handelsblad onder de provocerende titel Na God, moet nu ook de ziel eraan geloven. Allemaal hersenspinsels. Hersenonderzoeker Dick Swaab zal dat van harte, maar niet zielsgraag, onderschrijven. De auteur van Wij zijn ons brein meent namelijk dat de ziel een misvatting is. Hij verwijst met dat woord naar Richard Dawkins die meent dat God een misvatting is. Materialisten en atheïsten houden blijkbaar van ferme taal.

Bert Keizer die wekelijks een column heeft in Trouw, schreef afgelopen weekend in de vernieuwde zaterdagbijlage Letter & Geest het essay We zijn meer dan ons brein. In de nieuwste filosofiemagazine gaat hij in debat met Dick Swaab over de ziel. Nog niet zo lang geleden hoorde ik Keizer het hartgrondig oneens zijn met cardioloog Pim van Lommel, die bij het grote publiek bekend is van zijn bestseller Eindeloos Bewustzijn. “Ik geloof in hersenen zonder bewustzijn, maar niet in bewustzijn zonder hersenen, zoals Pim van Lommel.” Maar Bert Keizer blijkt weer wéll aan het begrip ziel te hechten.

Voordat ik een duik neem in het thema van de Maand van de Filosofie, wil ik eerst een kleine historische aanloop nemen. Ik ga eerst eens wat lezen in de Frans-Duitse uitgave van l’Homme Machine (1748) van Julien Offray de la Mettrie, die bij mij nog steeds ongelezen in de kast staat. Het schaamteloze hard boiled materialisme van De la Mettrie, maar ook dat van Jakob Moleschott (Ohne Phosphor keine Gedanken) blijkt nog altijd springlevend als je Dick Swaab, Richard Dawkins en Daniel Dennett hoort. Een beetje ironie van Kraftwerk erbij kan daarom geen kwaad. Voor de broodnodige bezieling.

filosofiemagazine.nl