Doordat de overheid zich als geïnstitutionaliseerde mecenas terugtrekt, worden veel kunstenaars die ooit afhankelijk waren van subsidie, nu gedwongen een knieval te maken voor „de markt„. In veel gevallen moeten deze kunstenaars om te overleven, net als vroeger, weer de persoonlijke en commerciële belangen gaan dienen van rijke particuliere opdrachtgevers.
Een serie over de schilder en zijn opdrachtgever in de periode 1712-1912. Aflevering 5: Jean-Baptiste Regnault schilderde La Liberté ou la Mort voor de Salon van 1795
Het hoogste punt in de voorstelling is de rode Jakobijnenmuts linksboven. Deze allegorie is een triomf voor de Jakobijnen.
Toen ik voor het eerst de allegorie La Liberté ou la Mort zag, dacht ik dat het een schilderij uit een vrijmetselaarsloge was. Vreemd is deze associatie niet, want het revolutionaire Frankrijk werd geestelijk gevoed door de Verlichting. Symbolen die de vrijmetselarij gebruikt, zoals het alziend oog, kom je ook tegen in het revolutionaire Frankrijk en Amerika van de late achttiende eeuw. Regnault schilderde in zijn allegorie overigens geen alziend oog maar een triangel, die de drieslag Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap symboliseert.
La Liberté ou la Mort uit 1795 verbeeldt de overwinning van de revolutie op de gewelddadige gebeurtenissen van 1793-1794. Deze worden voorgesteld als Magere Hein met de Zeis. Dat beeld was zeer concreet geworden in een tijd waarin de guillotine overuren maakte.
Net als Jacques Louis David maakte Jean-Baptiste Regnault dankbaar gebruik van de christelijke symboliek. Het nieuwe Frankrijk was een post-christelijke staat. Er was een nieuwe jaartelling gekomen en de christelijke religie was vervangen door een Dienst aan het Opperwezen waarin de Rede de hoogste plaats had. Aan christelijke symbolen werd een nieuwe betekenis gegeven. De Triniteit Vader, Zoon en Heilige Geest werd vervangen door Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap.
Regnault combineert in de allegorie twee momenten uit het leven van Jezus. De beschermengel van de idealen van de revolutie maakt het gebaar “het is volbracht” aan het kruis maar verwijst ook naar de Verrijzenis. De brandende vlam op zijn hoofd verwijst weer naar Pinksteren. Op de aarde onder is niet alleen Frankrijk maar West-Europa te zien. De hemelse allegorie profeteert eigenlijk al de verspreiding van de Franse Revolutie over Europa die spoedig onder Napoleon zal gaan plaatsvinden.
