Het boek waarmee ik het jaar besluit, is het standaardwerk over Berlijn 1945 en is geschreven door de Britse historicus en schrijver Antony Beevor. Vier jaar lang zocht hij in Russische archieven, die nooit iemand zag, naar de verborgen geschiedenis van de val van Berlijn aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Beevor heeft overigens al een boek over Stalingrad op zijn naam staan. In het woord vooraf schrijft hij:
Op 1 februari 1943 maakte een Sovjet-kolonel een groep uitgemergelde Duitsers krijgsgevangen in de puinhopen van Stalingrad. “Zo zal Berlijn eruit zien!” schreeuwde hij woedend en wees op de gebouwen om hem heen. Toen ik die woorden een jaar of zes geleden las, wist ik onmiddellijk wat mijn volgende boek moest zijn.
Sinds ik Berlijn voor het eerst bezocht op 8 mei 1985, heb ik wat met deze stad. Twintig jaar geleden liep de muur er nog dwars doorheen. In Oost-Berlijn zagen de straten rood van de vlaggen en spandoeken vanwege de uitbundige viering van de Den Pobedo, de Dag van de Overwinning. In West-Berlijn vierde men de overwinning op het fascisme. Onze gastvrouw in het obscure hotel, een jonge mollige Berlijnse, was die dag zwaar aan de fles en verbond in haar dronkenschap haar eigen lot met het lot van het Duitse volk, dat in haar ogen tot in het zevende geslacht vervloekt was door die vuile oorlog. Ik had bijna de neiging om Entschuldigung tegen haar te zeggen. Wij hadden beiden niets met die vuile oorlog te maken, maar toch was ik een kind van ‘slachtoffers’ en zij een kind van ‘daders’. Later nodigden vrienden uit Potsdam mij uit voor de film De Tweeling. Ik vind het jammer dat ik toen samen met die dronken West-Berlijnse deze film nog niet kon zien.
opschrift op de Rijksdag
Achttien jaar later bezocht ik Berlijn voor een tweede maal, ditmaal was het weer één stad. Ik was onder de indruk van het bezoek aan de vernieuwde Reichstag inmiddels een toonbeeld van openheid endemocratie. Op de machtige fries staat nog altijd Dem Deutschen Volke.
het levende kunstwerk
Der Bevölkerung in een patio van het Rijksdaggebouw
Op het dak van het Rijksdaggebouw maakte mijn Potsdamse vriend mij op iets attent dat anders zeker aan mijn aandacht ontsnapt zou zijn. In een van de binnenplaatsen van het machtige gebouw, is in de diepte een levend kunstwerk te zien. Het bestaat uit aarde dat uit alle delen van Duitsland is samengebracht en dat inmiddels begroeid is. Het is gewijd aan Der Bevölkerung. Dit anti-nationalistisch statement laat de wereld zien dat het naoorlogse Duitsland het hardnekkige nationalisme te boven is gekomen. Eindelijk Boden zonder Blut en vruchtbaar groen.
Deze maand werd de raadselachtige glimlach van Mona Lisa gescreend met software die emoties herkent. Het gezicht van Mona Lisa blijkt voor 83 % geluk uit te stralen, daarnaast voelt ze voor 9 % walging, 6 % angst en 2 % boosheid. 
